MarginaliaEcclesia Romæ catholica qualis.starum: Ecclesia vniursalis est quidam pauci Cardinales, Priores et Doctores, fortè vix viginti homines, cum poßibile sit nullum eorum esse membrum vnius Capella vel Altaris. Atq; cum Ecclesia sit communio sanctorum, vt in symbolo oramus: sanctorum communione, id est, Ecclesia vniuersali exclusos esse oportet quicunq; non fuerint in numero istorum viginti hominum. Vnde quicquid ij senserint sancti viri, id mox vniuersalis Ecclesia sentit, etiam si mendaces, hæretici, & Antichristi sint, non nisi abominabiliæ sentientes.

Adeo ne Romæ insaniri vllus credere potuisset? Est ne cerebri aut cordis eis reliquum quic̃? MarginaliaVera Ecclesia ex euangelij cōfessione agnoscitur, iuxta August.Augustinus de Ecclesiæ per orbem diffusa loquitur, Euangelium concorditer confitente. Neq̀; enim vllum alium librum deus voluit tanta concordia orbis approbari, quanta sacrā scripturā (vt idē in confeßionibus suis dicit) ne schismatibus occasio fieret alijs subinde receptis: id quod impiæ sedes Ro. suis decretis quæsiuit multis iam seculis, & heu, magna ex parte confecit. Sed vniuersalis Ecclesia non dum es consensit. Sunt enim in Oriente, Aquilone & Austro Christiani Euangelio contenti, nihil curantes quòd Romæ ex se ipsa particulari, vniuersalem Ecclesiam facere conatur, & cæteras schismaticas criminatur, cum ipsæ sit primæ quæ se æ totæ separauit, & ad se totam rapere frustra molita est, princeps & fons omnium sechismatū hæc tyrānide factæ.

Nemo ergo speret vnquam fore, vt Ecclesia catholica sapiat, quæ Bulla ista impia blaterat, cum nec ea qua verè est Romana sic sapiat, nec continuò Catholicum habeat, quicquid Romanum esse constiterit. MarginaliaNullus liber catholicus præter solam scripturam.Nullus (vt dixi) liber catholicus vltra futurus est, sicut neq̀; suit, præter scripturam sanctam. Romanæ Ecclesiæ abundè satis est gloriæ, partem esse paruam vniuersalis Ecclesiæ, suis statutis se ipsam vexantem. Curiæ potius Romanæ istæ Bullæ est: hanc enim Satanæ sedem decet talis sapientiæ & religio: Ipsæ est quæ nititur vniuersalis Ecclesiæ haberi, & suas stultas & impias Bullas pro Catholicis dogmatis toti orbi arrogātissimè sed vanissimè obtrudit. Cuius superbia et temeritas eo creuit, vt de sola potestate præsumat citra omnem doctrinam & sanctimoniam vitæ, de omnibus statuere hominibus eorumq̀; dictis & factis, quasi ob solam potestatem, aut sublimitatem spūs, habitaculum & Ecclesiæ Christi sit, cum hæc ratione & Satanas, cum sit princeps mundi, aut Turca, Ecclesiæ Christi dici possit. MarginaliaEcclesiæ Romanæ superbia.Sed necq̀; gentium imperiæ potentes citræ sapientiam & bonitatem ferunt. Tum in Ecclesiæ solum spūalis omniæ iudicat, & a nomine iudicatur, vt. 1. Cor. 2. dicitur: non vtiq̀; solus Papa, aut Curia Romana, nisi spirituales sint.

Verū, vniuersa eorū temeritati oppono cōstanter inuictū Paulū. 1. Cor. 14. Si alteri fedēti aliquid reuelatū fuerit, prior taceat. Hic clarè habes, Papam & quemuis alium maiorem debere tacere, si alteri inferiori in ecclesia reuelatum aliquid fuerit. Hæc ego autoritate nixus, contempta Bulla temeritate, cum fiducia articulos defendendos suscipio, nullius nudā damnationē tauti facturus, etiam si Papa sit cum tota sua Ecclesia, nisi scripturis me erudierit.

MarginaliaArticulus primus.HÆretica est sententia sed visitata, Sacramenta nouæ legis gratiam dare illis qui non ponunt obicem.

MarginaliaResponsio Lutheri ad Articulos a Papa cōdemnatos.Agnosco articulum meum, & quæro ex vobis, Egregij dominis respectiuistæ, qui alios respectiuè hæreticos, alios erroneos, alios scandalosos dereuistis, quo respicit hic articuliu? Ad hæresim? ad errorem? ad scandalum? Aut quo vos respexistis eum damnantes? Ad scripturam sanctam? ad sanctos patres? ad fidem? ad Ecclesiam? Quin dicitis? nec dum enim vos probandi negotio molesto, sed indicandi solum debitum expostulo, vt sciam quid desit mihi. Vultis infātes pueri, vt ego dicam? Dico ergo. Hic articulus respectus duos habet. Altero respicit ad Papistas damnatores suos, inter quos videt alios repectiuè mulos, alios equos, quibus non est intellectus, vt qui prorsus nihil intelligunt & tamen omnia damnant. Altero respicit ad sacram scripturam, quæ docet, Rom. 14. Omne quod nō est ex fide, peccatum esse. MarginaliaRom. 14.Ex quo sequitur sacramenta nouæ legis non dare gratiam incredulis, cum incredulitatis sit maximum peccatum, & obex crassißimus, sed solum credentibus. MarginaliaObicem ponere quid sit apud Sophistas.Sola enim fides non ponit obicem, cætera omnia sunt obex, etiam si obicem illum non ponant, quæ Sophistæ somniant de actuali tantem proposito externi peccati. Confiteor ergo articulum non esse meum solum, sed veritatis catholicæ & Christianæ: Bullam vero damnatricem eius, esse bis hæreticam, impiam, & blasphemam, cū omnibus qui eā sequuntur, qui neglecto peccato incredulitatis insaniunt obicē tolli si homo peccare desinat, etiam si nihil incredulus boni cogitet. Verum hæc latius & in libellis meis probaui, & probabo si Romani isti lallatores sua ausint aliquando probare, me confutaturi.

MarginaliaArticulus secundus.In puero post baptismum negate remanens esse peccatū, est Paulum & Christum simul conculcare.

MarginaliaResponsio Lutheri ad 2. Articul.Et nunc exigerem vt probarent rectè damnari, si domini mei præ respectibus suis non essent excæcati, vt nec hos perspicerent, quo nomine eum velint damnatum haberi. Nescio enim hæreticus ne sit an erroneus. Et quid mirum, cum nec id damnatores eius sciant? Assero ergo & hunc articulū, per Apostolū. Rom. 7. Ego ipse mēte seruio legi dei, & carne legi peccati. Hic apertè Apostolus ipsemet de se cōfitetur se peccare in carne, seu peccato seruire. Et. 1. Cor. 1. Christus factus est hobis a deo, iusticia, sapientia, sanctificatio, & redēptio. Quomodo autē sanctificat sāctificatos, nisi quòd iuxta Apocalyp. Qui sāctus est, sāctificetur adhuc? MarginaliaApoc. 22. At sanctificari est a peccatis mūdari. Vexum quid respectiuistis Bullatis cum Paulo Apostolo? Ipsi sunt tota Ecclesia vniuersalis, quorū autoritate Paulus aut stat aut cadit, cum sit membrum & pars Ecclesiæ. Increpet dominus in te Satan, & in Satanicos istos tuos Papistas.

MarginaliaArticulus tertius.Fomes paccati etiam si nullum adsit actuale peccatum, moratur exeuntem a corpore animam ab ingressu cœli.

MarginaliaResponsio Lutheri ad 3. Articul.De hac quidem re nihil hactenus definiui, sed copiose satis & probabiliter disputaui, nec hodie certus sum quid dum tali anima agatur. At talpæ nostræ Papales, cum nec dum videant quo nomine hic articulus eis sit dignus damnatu visus, audent etiam asserere, quod tota Ecclesia vniuersalis ignorat. Ego tamen adhuc ista futili & stulta damnatione contēpta, teneo articulū probabiliter esse verum. Cum enim fomes sit peccatum verè, vt ex Rom. 7. & Gal. 5. probaus: & peccatum non sinat intrare cœlum, sicut scriptum est: Nihil inquinatum intrabit, MarginaliaSap. 7.arbitror fomitem peccari remorari ingressum cœli. Neq̀; enim hic pili facio somnia corum qui peccatum fomitis extenuantes, pœnam peccati & defectum vocant, contra scripturas apertas quæ peccatum appellant, & per gratiam (quæ peccati veri, non acti medicina est) sanari docent.

MarginaliaArticulus quartus.Imperfecta charitas morituri fert secum necessariò magnum timorem, qui se solo satis est facere pœnam purgatorij, & impedit introitum regni.

MarginaliaResponsio Lutheri ad 4. Articul.Iste ex præcedenti sequitur, quem aquè non asserui, het probabiliter verum adhuc asseram, prius petita dispensatione arbitrio meo proprio, etiam inuita Bulla, quæ aliam non afferre probationē potest, nisi hanc: Nos sumus sublimiores in Ecclesia tyranni, immo ipsa Ecclesia: ergo sumus doctissimi & sanctissimi, pleni spiritu sancto, non potentes errare, etiam si omni spurcitia omnium criminum, omni inscitia per orbem fœteamus ceu lerna quædā. Sed istis rationibus apud me nihil promouetur: promouetur autem coram illis qui metunt, ne si mea sententia obtineat, purgatorium e manu Papæ allabatur, tum defunctorum vexandorum (redimendorum volui dicere) officia quæstuosissima, tanto damno accepto, sacerdotes & religiosos ad famem adigant. Oportuit ergo auaritiam hic vigilare, nec sinere suas friuolas opiniones sed turpilucrosissimas, veritate superante, occidere.

MarginaliaArtiulus quintus.Tres esse partes pœnirentiæ, Contritionem, Confessionē, Satisfactionem, non est fundatum in scriptura sacra nec in antiquis sanctis Christianis doctoribus.

MarginaliaResponsio Lutheri ad 5. Articul.Hic articulus quo respectu damnetur, satis intelligo, respectiuus enim est ad auaritiam. Quare & probationem corū respectiuam scio, quæ est talis: Si articulus esset verus, tūc homines nihil darēt pro satisfactione & indulgētijs. Nec haberemus eos amplius vexare confessionibus, casibus reseruatis, restrictis, ampliatis pro nostro lucro, et sic pauperes fieremus, & cultus dei minueretur in Vigilijs & Missis. Sed cultum dei minui est impium: quare Lutherus est hæreticus. Tene consequētia a respectu Bullæ ad Papistas et e contra.

Te per dominum Iesum oro, si quis grauis & eruditus lector hæc legeris, mihi indulgeas leuitatem & (vt sic dixerim) puerilitatem istam. Vides enim, cum ijs hominibus mihi rem esse, qui bis pueri sunt, & tamen omnium virorum heroas sese iactant. Dispeream si non compertissimum habeo, maximos & antesignanos duces populorum, hac (quam recitaui) plusq̃ septies flulta & ridicula ratiuncula motos, ad